การนวดเพื่อการผ่อนคลายและการนวดเพื่อสุขภาพที่ดีต่อร่างกายยังคงเป็นที่นิยมในสังคมของบุคคลที่ต้องการดูแลสุขภาพ ภายหลังการนวดมักมีการบิด ดัด ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะในส่วนท้ายทอยและหลังตามกระดูกสันหลัง ซึ่งเป็นส่วนที่ละเอียดอ่อนของร่างกาย หากผู้นวดไม่มีความรู้ ความเข้าใจที่ดีพอ อาจก่อให้เกิดอันตรายบาดเจ็บต่อโครงสร้างของแนวกระดูกท้ายทอย กระดูกสันหลังส่วนลำตัว จนถึงกระดูกสันหลังส่วนบั้นเอวได้
ในบทความนี้จะกล่าวถึงอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับกระดูกสันหลังส่วนท้ายทอย ตั้งแต่บาดเจ็บเล็กน้อย จนถึงขั้นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิต
โครงสร้างส่วนท้ายทอยมีกระดูกสันหลังอยู่ 7 ชิ้น และมีประสาทไขสันหลังต่อมากับแกนสมองหรือก้านหลังที่อยู่ในกระโหลกศีรษะ และแนวประสาทไขสันหลังที่ท้ายทอยมีเส้นประสาทฝอยที่ส่งต่อมาจากรากประสาท ไปควบคุมการทำงานของกระบังลมที่กั้นระหว่างช่องทรวงอกและส่วนช่องท้อง และมีเส้นประสาทฝอยไปควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อหัวไหล่ กล้ามเนื้อสะบัก กล้ามเนื้อท้ายทอย ตลอดแขนทั้ง 2 ข้าง
ส่วนโครงสร้างกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 1 และกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 2 จะอยู่ติดกัน โดยกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 2 ด้านหลังมีเดือยยึดขึ้นมาให้กระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 1 สวมติดกัน ดังนั้นในส่วนนี้จึงเป็นข้อต่อกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 1 สวมหรือสอดแทรกกับเดือยของกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 2 และถูกปกคลุมด้วยกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น ผังผืด เพื่อให้เราสามารถเคลื่อนไหวท้ายทอยในท่าหันศีรษะไปทางซ้ายและขวาได้ อันตรายที่เกิดขึ้น หากมีการนวด กด อย่างรุนแรงไปทางซ้ายหรือขวา มีโอกาสทำให้เดือยของกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 2 หักได้ มีผลกระทบต่อประสาทไขสันหลังและฉุดกระชากไปดึงแกนสมองหรือก้านสมอง เกิดการฉีกขาด ผู้ถูกนวดมีโอกาสเสียชีวิต ถือว่าเป็นอันตรายจุดที่หนึ่งที่ร้ายแรงมาก
อันตรายจุดที่ 2 กระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 3 ชิ้นที่ 4 และชิ้นที่ 5 ประสาทไขสันหลังส่วนนี้ มีรากประสาทออกมา เป็นเส้นประสาทมาควบคุมการทำงานของกระบังลมอยู่บริเวณชายโครงซี่โครงทั้งซ้ายและขวา เพื่อควบคุมการทำงานของปอด ทำให้ขยายและหุบเพื่อรับออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ หากมีการกดนวดและบิดท้ายทอยอย่างรุนแรง มีผลกระทบต่อเส้นประสาทที่มาควบคุมกระบังลม ก่อให้เกิดระบบหายใจล้มเหลว ผู้ถูกนวดเสียชีวิตได้
อันตรายจุดที่ 3 เส้นประสาทที่ออกมาจากประสาทไขสันหลังของกระดูกท้ายทอยชิ้นที่ 1 ถึงชิ้นที่ 7 จะไปควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อท้ายทอย กล้ามเนื้อไหล่ กล้ามเนื้อบริเวณสะทบัก รวมถึงกล้ามเนื้อแขนทั้ง 2 ข้าง หากการบิดนวดอย่างรุนแรง มีผลกระทบและก่อให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทที่ไปควบคุมกล้ามเนื้อต่าง ๆ ดังกล่าว ก่อให้เกิดกล้ามเนื้อแขนอ่อนแรง เกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต ของแขนข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้ง 2 ข้างได้
อันตรายจุดที่ 4 เป็นส่วนที่พบบ่อย หากการบิดนวดไม่รุนแรง มีผลกระทบต่อกล้ามเนื้อต่าง ๆ ดังกล่าวในจุดอันตรายจุดที่ 3 อาจเกิดการระบม กล้ามเนื้อบอบช้ำ เกิดอาการเคล็ด ขัด ยอก ปวดกล้ามเนื้อ เวลามีการเคลื่อนไหวท้ายทอย หัวไหล่ และแขน
สรุปอันตรายที่เกิดขึ้นทั้ง 4 จุด ให้เข้าใจง่าย คือ
1.) คอหัก เสียชีวิต
2.) ระบบหายใจล้มเหลว เสียชีวิต
3.) แขนเป็นอัมพฤกษ์หรืออัมพาต
4.) กล้ามเนื้อท้ายทอยเคล็ด ขัด ยอก ปวดระบม
เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น กระดูกท้ายทอยในทางการแพทย์เรียกว่า Cervical อักษรย่อคือ “C”
ดังนั้น อันตรายที่ 1 คอหัก เสียชีวิต คือ C1 และ C2 หัก
อันตรายจุดที่ 2 ระบบหายใจล้มเหลว เสียชีวิต คือการบาดเจ็บต่อ C3-C4-C5 กระบังลมเป็นอัมพาต ปอดทำงานไม่ได้ ระบบหายใจล้มเหลว
อันตรายจุดที่ 3 แขนอ่อนแรงเกิดอัมพฤกษ์ อัมพาตของแขน คือการบาดเจ็บต่อ C1-C7 เส้นประสาทที่ออกมาจากแนวกระดูกสันหลังชิ้นที่ 1 ถึงชิ้นที่ 7 ถูกกระทบ จึงเกิดอัมพฤกษ์และอัมพาต
อันตรายจุดที่ 4 ไม่ได้กระทบต่อประสาทไขสันหลัง กระดูกท้ายทอย แต่บาดเจ็บที่กล้ามเนื้อหรือเส้นเอ็นโดยตรง จึงมีเพียงอาการปวดระบม
ดังนั้นการนวด ดัด บิด ส่วนของท้ายทอย จึงต้องระมัดระวัง ไม่รุนแรงจนก่อให้เกิดการบาดเจ็บและเสียหายต่อโครงสร้างท้ายทอยเพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้น
ที่มา: หมอโฆษิต