กระดูกสันหลังคด (Scoliosis) คือแนวกระดูกสันหลังที่ผิดรูป มีการคดโค้งออกไปทางด้านข้าง โดยทั่วไปประมาณ 80% ของผู้ป่วยจะไม่พบสาเหตุ มักพบได้ทั้งชายและหญิง แต่ส่วนใหญ่พบในหญิงมากกว่าชาย พบในช่วงอายุ 10-15 ปี สาเหตุอื่นที่พบมักเกิดจากความผิดปกติ การสร้างและการเจริญเติบโตของกระดูกสันหลังที่เติบโตผิดปกติแต่กำเนิด กล้ามเนื้อและระบบประสาทผิดปกติหรือเกิดร่วมกับโรคทางพันธุกรรม
อาการแสดงของโรคกระดูกสันหลังคด มักแสดงออกทางรูปร่างของร่างกาย
1.) ระดับแนวหัวไหล่ 2 ข้างไม่เท่ากัน
2.) กระดูกสะบักมักจะนูนขึ้น อาจเป็นข้างใดข้างหนึ่งหรือเป็นทั้ง 2 ข้าง
3.) รอบเอว 2 ข้าง ไม่เท่ากัน คล้ายเอวเบี้ยว
4.) ระดับสะโพก 2 ข้าง สูงต่ำไม่เท่ากัน
5.) กล้ามเนื้อตามแนวกระดูกสันหลังไม่ตรง มักจะคดไปข้างใดข้างหนึ่ง
กระดูกสันหลังคดที่เป็นแต่กำเนิดโดยไม่ทราบสาเหตุ มักจะปรากฏอาการแสดงในวัยอายุ 3 ขวบ หรือในช่วงอายุ 4-10 ขวบ
กลุ่มที่พบกระดูกสันหลังคด ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มที่เข้าสู่วัยรุ่น อายุระหว่าง 10-18 ปี เป็นกลุ่มที่พบมากที่สุด
ส่วนกลุ่มที่เป็นกระดูกสันหลังคดโดยทราบสาเหตุ เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ มีความผิดปกติของสมอง ประสาทไขสันหลังทำให้ระบบกล้ามเนื้อทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยไม่สามารถรักษาความสมดุลของกล้ามเนื้อ ก่อให้เกิดกระดูกสันหลังคด
ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะไม่ทราบว่าตัวเองเป็นกระดูกสันหลังคด เพราะจะไม่ปรากฏอาการผิดปกติใด ๆ เช่น ไม่มีอาการปวด หรือชาของร่างกาย มักจะทราบจากผู้ใกล้ชิดที่สังเกตเห็นความผิดปกติของร่างกายดังกล่าวแล้วข้างต้น คือไหล่ 2 ข้างไม่อยู่ในระดับเดียวกัน กระดูกไหปลาร้าอยู่ต่างระดับกัน กระดูกสะบักหลังนูนไม่เท่ากัน รอบเอว 2 ข้างไม่เท่ากัน กระดูกเชิงกราน (สะโพก) สูงต่ำไม่เท่ากัน ขา 2 ข้างยาวไม่เท่ากัน เป็นต้น
การรักษาโรคกระดูกสันหลังคด
1.) ในกรณีกระดูกสันหลังคดไม่รุนแรง มักจะแนะนำการปฏิบัติตัว ท่าการออกกำลังกาย การปรับบุคลิกภาพ การเคลื่อนไหวส่วนของร่างกาย และติดตามดูจากฟิล์มเอกซเรย์เปรียบเทียบเป็นระยะ
2.) ใส่เสื้อเกราะ ดัดแนวของกระดูกสันหลังไม่ให้คดไปจากเดิม ใส่ตลอดเวลา ยกเว้นเวลาอาบน้ำและนอน และปฏิบัติตัวตามข้อ 1
3.) การผ่าตัด จะกระทำในกรณีที่กระดูกสันหลังคดผิดรูปและมีอาการที่รุนแรงจนถึงขั้นช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ หรือมีอาการปวดจากการกดทับของกระดูกสันหลังต่อเส้นประสาทฝอยที่ไปควบคุมกล้ามเนื้อ มีอาการปวดรุนแรงหรือกล้ามเนื้อขาเริ่มอ่อนแรง ซึ่งพบไม่มากนัก
สรุปว่า กระดูกสันหลังคดมักไม่เป็นภาวะที่รุนแรง ส่วนใหญ่จึงแก้ไข ประคับประคอง การปฏิบัติตัว การออกกำลังกายให้ถูกท่าต่อกล้ามเนื้อและแนวของกระดูกสันหลังคด เพื่อช่วยให้ดีขึ้นหรือคงสภาพอยู่ได้
ที่มา: หมอโฆษิต