เมื่อกัญชาไม่ใช่ยาผีบอก จากภูมิปัญญาชาวบ้านสู่การแพทย์เชิงประจักษ์

กัญชา กัญชา เป็นยาวิเศษ…ฮ้า ไฮ้ ฮ้า ไฮ้ กว่า 6 เดือนมาแล้ว ที่เรื่องราวของกัญชาวิ่งเข้าหาคนไทย ไม่ว่าท่านจะเป็นนักการเมือง แพทย์ นักการศึกษา นักวิจัย วิสาหกิจชุมชน เกษตรกร ฯลฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ป่วยเป็นมะเร็งที่รอวันจากไปหรือเป็นเบาหวานที่นับวันต้องเพิ่มยา โรคพาร์กินสัน อัลไซเมอร์ ปลอกประสาทอักเสบ รวมทั้งโรควิตกกังวล (Generalized Anxiety) โรคผิวหนัง เช่น สะเก็ดเงิน โรคหนังเกล็ดปลาผิวหนังอักเสบ รวมถึงมะเร็งผิวหนัง โรคต่างๆ เหล่านี้ทางกระทรวงสาธารณสุขใช้คำว่า “เป็นโรคที่สารสกัดจากกัญชา น่าจะมีประโยชน์ในการควบคุมอาการของโรค” มาพร้อมศัพท์ใหม่แทน “ยาผีบอก” ด้วยคำว่า “การแพทย์เชิงประจักษ์” (Evidence-Based Medicine) เป็นกระบวนการเวชปฏิบัติโดยอิงการวิจัยที่เชื่อถือได้ ประสบการณ์ของคลินิกจากผู้เชี่ยวชาญ รวมทั้งความคาดหวังของผู้ป่วย และคุณค่าที่จะได้รับ

กัญชา เป็นพืชดอกล้มลุก สูง 120-150 ซม. ในแถบเอเชียกลาง ในตระกูล Cannabaceae ในภาษาอังกฤษเรียกกัญชาว่า Cannabis, Hemp, Marijuana เป็นพืชที่มีต้นตัวผู้และตัวเมียอยู่แยกกันคนละต้น สารทางยาได้แก่ สารแคนนาบินอยด์ (Cannabinoids) มีมากกว่า 100 ตัวยา ที่สำคัญ คือ เตตร้าไฮโดรแคนนาบินอล (THC : Tetrahydrocannabinol) ซึ่งมีมากในยอดดอกกัญชา เป็นสารที่มีผลกระตุ้นระบบประสาท จึงควรมีการใช้อย่างระมัดระวัง

ท่านที่เริ่มจะสนใจเรื่องของกัญชาและกัญชง ควรเริ่มจากชื่อต่างๆ ซึ่งน่าสับสนทั้งชื่อไทยและชื่อภาษาอังกฤษ เนื่องจากมีสารที่มีประโยชน์ต่อเนื่องกัน กัญชา คนไทยมักเรียกว่า Cannabis ซึ่งเป็นชื่อเรียกรวมๆ ของกลุ่มกัญชาที่ถูกต้อง ถ้าหมายถึงกัญชา ควรใช้คำว่า Marijuana (มาริฮวนนา) เนื่องจากมีคุณสมบัติทางยาแตกต่างกัน ส่วนกัญชงนิยมเรียกว่า Hemp (เฮมพ์) จึงเป็นความเหมือนที่แตกต่าง นอกจากนี้ ยังมีเรื่องควรรู้ว่าปัจจุบันกฎหมายไทยได้รวมกัญชาและกัญชงไว้เป็นพืชสมุนไพรควบคุมกลุ่มเดียวกัน

หากจะเข้าใจกัญชาแบบง่ายๆ ก็คือ กัญชากับกัญชงเป็นของคู่กันเหมือนไข่ขาวกับไข่แดง ต่างเอื้อคุณค่าซึ่งกันและกัน กัญชามีสารที่เรียกว่า CBD ต่ำ แต่มี THC สูงที่ทำให้เกิดอาการเคลิบเคลิ้ม (เมา) ส่วนกัญชงมี CBD สูง และมี THC ต่ำ นอกจากนี้ยังมีส่วนช่วยลดอาการเคลิบเคลิ้มอีกด้วย

เรามาดูกันว่าในทางการแพทย์แล้ว กัญชาและกัญชง มีประโยชน์ในเชิงประจักษ์อย่างไร บทความจาก Infographic Thailand

1. สารที่พบในกัญชา คือ สาร Cannabinol, Cannabidiol, Tetrahydrocannabinol (THC) และยังพบน้ำมันระเหย เช่น Cannabichromenic Acid, Linolledie Acid, Lecihin, น้ำมัน โปรตีน วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 Choline เป็นต้น
2. ยางจากช่อดอกเพศเมียมีสารเสพติดหลายชนิด เช่น Tetrahydrocannabinol
3. กลุ่มนักวิทยาศาสตร์ได้นำสาร THC มาศึกษาทดลองทางคลินิก โดยนำมาใช้รักษาในหลายอาการ เช่น ลดอาการปวด ลดอาการลดเกร็งและชักกระตุกของกล้ามเนื้อ อาการของโรคทางกระเพาะปัสสาวะ โรคพาร์กินสัน โรคลมชัก โรคอัลไซเมอร์ ซึ่งผลการตอบสนองของการรักษาเป็นไปในทิศทางที่ดี
4. สาร Cannabinol มีฤทธิ์ทำให้เคลิ้มฝัน ยับยั้งการจับตัวของเกล็ดเลือด
5. สารในกลุ่ม Cannabinol มีฤทธิ์ระงับอาการปวด พบว่าผู้ชายที่สูบกัญชาวันละ 8-20 มวน เป็นระยะเวลา 4 สัปดาห์ จำนวนเชื้อของอสุจิจะลดลง
6. เมล็ดกัญชาที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ แล้วนำมาแยกสารจากแอลกอฮอล์อีกที จะได้สารที่มีลักษณะเป็นสารเหนียวคล้ายกับนมผึ้ง เมื่อนำมาฉีดเข้าในลำไส้เล็กของแมวที่ถูกทำให้สลบในปริมาณ 2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม จะพบว่าหลังจากฉีดยาผ่านไปแล้วครึ่งชั่วโมง ความดันโลหิตจะลดลง
   ไปครึ่งหนึ่งจากระดับปกติ แต่มีระดับการหายใจปกติ ไม่มีเปลี่ยนแปลง
7. จากการทดลองในห้องแล็บพบว่า Cannabidiol สามารถรักษาแผลในเซลล์ลำไส้ที่เกิดจากอาการอักเสบของโรค Crohn’s Disease ได้ เนื่องจากมีคุณสมบัติเป็นตัวดูดซับอนุมูลอิสระซึ่งเป็นอันตรายต่อเซลล์ Cannabidiol จึงช่วยชะลอการทำงานของเซลล์ภูมิต้านทาน Microglia ที่อาจจะถูกกระตุ้นจากอนุมูลอิสระมากเกินไปและทำให้เกิดการอักเสบมากขึ้น โดยการทดสอบนี้เกิดขึ้นในสมองและตาจากการทดสอบในตาจึงอาจนำไปสู่การใช้ในผู้ป่วยเบาหวานที่กำลังจะสูญเสียตาได้อีกด้วย
8. จากการทดลองของนักวิทยาศาสตร์จากเมืองมาดริด ประเทศสเปนได้พบว่าสาร THC สามารถฆ่าเซลล์มะเร็งในสมอง ผิวหนัง และตับอ่อนได้ โดย THC จะทำลายกระบวนการเกิดมะเร็ง โดยเนื้อร้ายจะสร้างร่างแหเส้นเลือดขึ้นเลี้ยงตนเองและป้องกันไม่ให้เซลล์มะเร็งเคลื่อนย้ายไปที่อื่น จากนั้นสาร THC จะเข้าไปจับกับโปรตีนรีเซพเตอร์บนผิวเซลล์มะเร็ง กระตุ้นเซลล์สร้างสารประเภทไขมันที่เรียกว่า “Ceramide” แล้วทำให้เซลล์ทำลายตัวเอง โดยไม่ส่งผลต่อเซลล์ดี และรายงานก่อนหน้านี้ยังแสดงให้เห็นว่า THC สามารถต่อสู้กับมะเร็งเต้านมและโรคลูคีเมียได้อีกด้วย นอกจากนี้ยังมีการทดสอบกัญชากับเบาหวาน โรคอักเสบตามข้อต่อการอุดตันของเส้นเลือดเลี้ยงสมอง โรคจิตเสื่อม และโรคลมบ้าหมูอีกด้วย สาร THC สามารถช่วยเร่งให้หนูทดลองลืมประสบการณ์ที่ไม่ดีได้เร็ว สำหรับในคนสาร THC ที่อยู่ในรูปแคปซูลจะทำให้นอนหลับดีขึ้น และหยุดฝันร้ายได้

“สำหรับประเทศไทย กัญชา/กัญชง ได้ก้าวข้ามแพทย์แผนไทยสู่การแพทย์เชิงประจักษ์”

กัญชายาวิเศษ ของกำนัลจากสวรรค์ให้กับคนเอเชียใต้รวมทั้งประเทศไทย ซึ่งเกือบจะตกเป็นสิทธิบัตรของชาวตะวันตกที่มีการพัฒนาด้านการแพทย์ก้าวหน้ากว่าเรา ก็หวังว่ากรมทรัพย์สินทางปัญญา จะพิจารณาการขอสิทธิบัตรอย่างรอบคอบไม่ขัดกฎหมาย และที่สำคัญไม่ขัดต่อความรู้สึกคนไทย กระทรวงสาธารณสุขต้องขยายการวิจัยพัฒนาและผลิตให้เพียงพอกับความต้องการของคนไทย จึงควรมีการเชื่อมโยงการวิจัยพัฒนากับภาคเอกชน เนื่องจากปริมาณที่ต้องผลิตในปัจจุบันเกินกำลังของหน่วยงานเดิมที่ดูแล วันนี้เกจิอาจารย์ที่เคยใช้กัญชารักษามะเร็งมาช้านานไม่ต้องหลบๆ ซ่อนๆ และยังสามารถพัฒนาต่อยอดสู่การแพทย์เชิงประจักษ์ตามแนวทางของกระทรวงสาธารณสุขอีกด้วย

ความเห็นเชิงประจักษ์ ผู้เขียนยอมรับว่าน้ำมันกัญชา ซึ่งประกอบด้วยกัญชาและกัญชงที่ผลิตตามภูมิปัญญาชาวบ้านและนักวิชาการมีผลต่อการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ ช่วยบรรเทาโรคไม่ติดต่อหลายโรคได้ประจักษ์จริงๆ หากเปิดโอกาสให้ภาคเอกชนร่วมวิจัยพัฒนาและขยายการผลิต คนไทยจะมีผลิตภัณฑ์ยาจากกัญชา/กัญชงที่คุณภาพดี มีความบริสุทธิ์ และมีปริมาณ (Dose) ที่แน่นอน ไม่ต่างจากผลิตภัณฑ์จากต่างประเทศที่สั่งซื้อได้ในขณะนี้

*ต้องขอบคุณเจ้าของข้อมูลทั้งหลายที่ได้คัดลอกมาลง หากข้อมูลคลาดเคลื่อนประการใดขออภัยเป็นอย่างสูง

Source: นิตยสาร Green Network ฉบับที่ 93 พฤษภาคม-มิถุนายน 2562 คอลัมน์ GREEN Focus โดย พิชัย ถิ่นสันติสุข